دانسته هایی درباره زبان سامی

برای رسیدن به این مطلب که لهجه عربی دارای چند گونه است، ابتدا باید تاریخچه آن را مورد بررسی قرار داد. در سالیان بسیار دور، قومی به نام سامیان در شبه جزیره عربستان زندگی می کردند. این قوم، به زبانی سخن می گفتند که سامی نام داشت.  پس از گذر ایام، قوم سام به تدریج از شبه جزیره عربستان خروج پیدا کردند و به مناطق اطراف کوچ کردند. با مهاجرت این قوم به مناطق مجاور، به مرور زبان و فرهنگ آن ها دچار تغییر شد.

این قوم، توانستند تمدن های بزرگی را در مناطق مجاور به وجود آورند که از جمله آن ها می‌توان به: بابلی، سومری، عبری و … اشاره کرد. طبق مهاجرت به مناطق اطراف، زبان‌ های زیادی به وجود آمد که تفاوت‌های بسیاری با یکدیگر دارند؛ اما تمامی آن ها جزو زبان سامی محسوب می‌شوند. پیدایش لهجه عربی در کشور های مختلف جهان عرب، حاکی از آن است که قوم سام، مهاجرت به مناطق مختلف تمدن های آن دوره داشته اند.

زبان سامی از زیر شاخه های زبان آفریقایی_ آسیایی به شمار می‌رود. اعضای مکتب گوتینگن، این نام را که برگرفته از یکی از پسران نوح نبی است، برای آن برگزیدند.  حدود ۳۳۰ میلیون از مردم جهان، امروزه به این زبان و با گویش های مختلف آن سخن می‌گویند. گویش های مختلف زبان سامی عبارتند از: عربی، امهری، تیگرینیا، ابری، تیگره، آرامی و مالتی. در بین تمامی این گویش‌ها، لهجه عربی جزو پرکاربردترین گویش‌های زنده دنیاست که حدود ۳۰۰ میلیون از مردم جهان با آن سخن می‌گویند.

ورود واژگان فارسی به زبان سامی

لهجه عربی در برخی از کشور ها، دارای واژه هایی است که برگرفته از زبان دیگر کشور هاست. تاثیر کلمات و جملات فارسی نیز، در زبان سامی بسیار است. از کشورگشایی ها و تصرفات سلسله هخامنشیان در طول تاریخ، مطالب و تاریخچه زیادی به جا مانده است. این سلسله، سرزمین هایی که توسط قوم سامی در آن روزگار آباد شده بودند را نیز به تصرف خود در آوردند. این سرزمین ها، شامل مناطقی از بین النهرین تا کشور مصر را شامل می‌شد. سیاست سلسله هخامنشیان در آن دوران، بسیار صلح گرایانه و مورد پسند دولت‌های زیادی بود.

از جمله این دولت ها و حکومت ها، سامیان و به خصوص یهودیان بودند. احترام بسیار این قوم به کوروش هخامنشی، در تاریخ بسیار معتبر و معروف است. به دلیل روابط دوستانه و محکمی که بین آن ها برقرار بود، واژه های بسیاری از زبان فارسی به اقوام مختلف قوم سامی انتقال پیدا کرد. در نتیجه آن نیز، لهجه عربی در برخی کشورها، دارای لغات فارسی بسیاری است.  لازم به ذکر است، علاوه بر سلسله هخامنشیان، در دوران دیگر پادشاهان و حکومت ها نیز، واژه های بسیاری از زبان فارسی به سامی انتقال پیدا کرده است. دلیل آن نیز به این موضوع برمی‌گردد که هیچ گاه رابطه ایرانیان با اقوام سامی قطع نگردیده است.

الفبا و حروف ابجد

الفبا و حروف نوشتاری اقوام سامی، ابجد است. حروف ابجد، برگرفته از الفبای خط فنیقی است. این حروف، تمامی حرفهای زبان عربی را به شیوه ای کاملا مناسب، کنار یکدیگر قرار داده است. قبل از این که مکتب گوتینگن، نام سامی را برای این زبان اختراع کند، اروپاییان آن را با عنوان زبان‌ شرقی می‌شناختند. در طول تاریخ، بررسی های زیادی بر روی زبان های عبری، عربی و آرامی صورت گرفت و شباهت های بسیاری را توانستند محققان بین این سه زبان کشف کنند. اما قبل از گوتینگن، هیچ کدام از مکتب ها و محققان، این سه زبان را با نام سامی نمی شناختند. بنابراین، عبارت سامی را می‌توان، نتیجه زحمات اعضای مکتب گوتینگن به حساب آورد.

گویش های مختلف عربی

همانطور که می دانید زبان عربی در ۲۴ کشور جهان به طور رسمی به کار گرفته می شود. در این زبان، لهجه عربی یا گویش  های بسیاری وجود دارند که در ادامه آن ها را با ذکر توضیحات برای شما بیان خواهیم کرد. گویش ها و لهجه های عربی، بسیار متفاوت هستند و نمی‌توان نوشتار استاندارد خاصی را برای آنها در نظر گرفت. به همین دلیل، کلمات و واژگان بسیاری از زبان های دیگر به لغات عربی افزوده می‌شود و دلیل آن نیز نبودن فرم نوشتاری استاندارد، برای گویش های مختلف عربی است. برای مثال: لهجه عربی که در شمال آفریقا با آن سخن می‌گویند واژگان بسیاری از زبان‌های فرانسه، اسپانیایی و ایتالیایی جذب کرده است. همین نکته باعث شده است، افرادی که شمال آفریقا محصل بوده‌اند یا زمانی در آنجا زندگی کرده‌اند، کاملا می‌توانند به زبان فرانسوی سخن گویند.

همانطور که در مقاله پیشین ذکر شد، زبان عربی به سه دسته: عربی کلاسیک (قرآنی)، عربی استاندارد (کتابی) و عربی گفتاری تقسیم‌بندی می‌شود. در کشورهای عربی گونه استاندارد آن، برای آموزش در مدرسه ها و چاپ و تولید کتاب ها به کار می رود. مناطق مختلف جهان عرب، گویش محلی مختص خود را دارا می باشند. تفاوت زیادی که میان گویش های مختلف زبان عربی وجود دارد، مردم جهان عرب را بر آن داشته است تا به هنگام مصاحبت با یکدیگر، به عربی کتابی سخن گویند.

علت پیدایش لهجه های مختلف عربی

لهجه عربی انواع مختلفی دارد؛ اما سوال اینجاست که دلیل به وجود آمدن آن ها چیست؟ علت پیدایش لهجه های مختلف، اتفاقات و جریان های سیاسی، اجتماعی و جغرافیایی و استعمارات است که باعث به وجود آمدن اختلافات و انحرافات در گویش رسمی هر زبان می شود. کشور لبنان، به مدت چندین سال، مستعمره کشور فرانسه بوده است. در زبان این کشور، متاثر از زبان فرانسه، حرف “ژ” به وفور استفاده می شود؛ در حالی که می دانیم حرف “ژ”  در الفبای عربی وجود ندارد. به خاطر وجود قوم های ترک‌زبان در شمال عراق، منطقه کرکوک، حرف “ق” به صورت “گ” تلفظ می شود.

شمار بسیاری از کشورهای عرب نشین ثروتمند و مرفه، در حاشیه خلیج فارس قرار دارند. این کشورها که ارزش پولی بالایی را دارا می باشند، شامل کشورهای: بحرین، کویت، عمان، امارات، عربستان، قطر و … هستند. تمامی این کشورها، به جز عربستان، از لحاظ وسعت و جمعیت بسیار کوچک هستند و به همین دلیل موفقیت های بسیاری را توانسته اند در حوزه اقتصادی کسب کنند. این کشورها نیز، از لحاظ گویش و لهجه بسیار متفاوت با یکدیگر هستند. نحوه گویش و تکلم این کشورها در شاخه گونه خلیجی قرار می گیرد. به دلیل سفر افراد بسیار زیادی از این کشورها به داخل ایران، شاهد آموزش روز افزون مکالمه عربی به لهجه خلیجی برای علاق مندان در داخل از کشور هستیم.

تدریس زبان عربی در آموزشگاه با کدامین لهجه صورت می‌گیرد؟

این سوال ذهن خیلی از افراد را ممکن است به خود مشغول کند. لهجه عربی و نوع کاربرد آن، مسئله بسیار مهمی است. از این رو، هر آموزشگاهی بنابر نیاز کشور و منطقه می تواند مدرس مسلط به همان لهجه را جذب کند. زبان عربی، همانطور که در بالا اشاره شد، دارای گویش‌های مختلفی است؛ اما برای آموزش، کدام لهجه مناسب تر است؟ در مطالب بالا ذکر کردیم که گویش های عربی با یکدیگر بسیار متفاوت هستند و افراد عرب زبان نیز، برای ارتباط گرفتن با هم زبانان خود، از عربی کتابی استفاده می کنند. عربی کتابی، برای آموزش در مدارس و آموزشگاه ها مورد استفاده قرار می گیرد. امروزه ایران، با کشورهای عربی بسیاری از جمله: عراق، مناسبات اقتصادی و تجاری زیادی دارد. تسلط افراد به مکالمه زبان عربی، شامل مزیت های فراوان مالی و اقتصادی است.

بیش از صد شاخه شغل در کشور وجود دارد که با مسلط بودن به زبان عربی، می‌توان درآمد بسیار خوبی از آن ها کسب کرد. در این شغل ها، سن و سال، تحصیلات آکادمیک و سرمایه اهمیت ندارد؛ تنها مکالمه عربی و تسلط به آن، حائز اهمیت است. برخی افراد برای رسیدن به درآمد، کلاس های تخصصی عربی فشرده را ثبت نام می کنند تا بتوانند در کمترین زمان ممکن، عربی محاوره را به آسانی و با تسلط کامل سخن بگویند.از جمله معروف ترین لهجه های عربی لهجه عراقی، سعودی، خلیجی و لبنانی است. برای مکالمه عربی، لازم نیست به تمامی این گویش ها تسلط داشته باشید، بلکه با گذراندن دوره های آموزشی عربی فصیح را کامل یاد گرفته تا بتوانید با تمامی گویش ها و لهجه ها ارتباط لازم را برقرار کنید.

نتیجه گیری:

تمامی افرادی که به زبان عربی سخن میگویند از گوناگونی لهجه عربی، آگاهی کامل دارند. افراد نا آشنا با این زبان، کار دشواری را در پیش دارند؛ زیرا باید بتوانند علاوه بر یادگیری زبان عربی با تمامی قواعد و ساختارها، آشنایی نسبی نیز با لهجه های عربی پر کاربرد سراسر جهان داشته باشند. اگر از بین تمامی مهارت های زبانی، مکالمه برای شما اهمیت ویژه ای دارد، می توانید لهجه خلیجی که کاربرد فراوانی در کشور دارد را جهت یادگیری برگزینید.

برای یادگیری این زبان شیرین و آشنایی با انواع لهجه های آن می توانید پیج اینستاگرام ما را دنبال کنید.

نویسنده : سیده سحر حسینی مقدم